Przyczyny decyzji o rozwodzie są różne. Niejednokrotnie jest to różnica zdań i charakterów lub zdrada, ale czasem zdarza się, że przyczyna rozwodu jest bardziej złożona. Wyobraźmy sobie sytuację, w której małżonek dowiaduje się o przestępczej działalności męża lub żony i pod wpływem takiej informacji decyduje się zakończyć związek małżeński. Małżeństwo dobiega końca, ale do rozwiązania pozostaje jeszcze kwestia podziału majątku. Pojawia się pytanie czy pieniądze z przestępstwa wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków? Właśnie na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w niniejszym wpisie.
Spis treści
Czym jest podział majątku?
Podział majątku to przyznanie każdemu z małżonków na własność odpowiednich składników majątku, które poprzednio stanowiły ich wspólną własność. Zgodnie z art. 30 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego podziału majątku można dokonać już w wyroku orzekającym rozwód, jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Takie sytuacje mają miejsce zwykle wtedy, gdy majątek małżonków nie jest pokaźny. Częściej zdarza się jednak, że podziału majątku dokonuje się w odrębnym postępowaniu już po orzeczeniu rozwodu małżonków. Co ważne, podziału majątku można dokonać na dwa sposoby tj. w drodze umowy zawartej przed notariuszem wtedy, gdy małżonkowie są w stanie się porozumieć i ustalić warunki podziału, lub w postępowaniu sądowym w przypadku, gdy między małżonkami nie ma w tej kwestii zgody.
Co wchodzi w skład podziału majątku?
Jako że z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje wspólność majątkowa, każda rzecz nabyta po tej chwili wchodzi w skład majątku wspólnego męża i żony. Zgodnie z art. 31 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz. Urz. UE L 198 z 25.07.2019, str. 1) oraz na subkoncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym (Dz. U. poz. 1843) każdego z małżonków.
Czy pieniądze z przestępstwa wchodzą w skład majątku wspólnego?
Zgodnie z uregulowaniami, jakie zawiera kodeks rodzinny i opiekuńczy, co do zasady składniki majątku nabyte przez małżonków w trakcie małżeństwa należą do majątku wspólnego małżonków chyba, że ustawa wyraźnie stanowi, że nabycie następuje do majątku osobistego jednego z małżonków. Idąc tym tropem, skoro ustawodawca w żaden szczególny sposób nie wyłączył z katalogu składników wchodzących do majątku wspólnego rzeczy, które pochodzą z przestępstwa, to należy uznać, że również te rzeczy stanowią majątek wspólny małżonków.
Nad tym zagadnieniem pochylił się już Sąd Najwyższy, zdaniem którego „przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez jednego z małżonków, uzyskane z przestępstwa, wchodzą w skład majątku wspólnego na podstawie art. 32 § 1 k.r.o.” (vide Uchwała SN z 29.06.2010 r., III CZP 42/10, OSNC-ZD 2010, nr 4, poz. 124.).
W praktyce oznacza to ni mniej ni więcej niż to, że małżonek, który w drodze przestępstwa uzyskał jakiś majątek, w przypadku postępowania przed sądem nie będzie mógł żądać wyłączenia określonych przedmiotów z majątku wspólnego i będzie musiał podzielić się nimi ze współmałżonkiem.
Chociaż po zapoznaniu się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wydaje się, że odpowiedź na pytanie czy pieniądze z przestępstwa wchodzą w skład majątku wspólnego została udzielona, to ta ogólna teza może kształtować się odmiennie w przypadku różnych typów przestępstw.
Przestępstwem, które pierwsze przychodzi na myśl w kontekście tematu niniejszego wpisu jest korupcja, w przypadku której, zarówno tej czynnej jak i biernej, zgodnie z art. 44 § 1 k.k., łapówka będzie podlegała przepadkowi. Niemniej, warto pamiętać, że obligatoryjny przepadek łapówki, będzie miał zastosowanie tylko, gdy będzie chodziło dokładnie o te same pieniądze, które stanowiły przedmiot łapówki (vide Wyrok SN z 27.03.2013 r., III KK 273/12, LEX nr 1293802.). Inaczej będzie wyglądała sytuacja w przypadku gdy pieniądze stanowiące łapówkę zostały już wydane, ponieważ wtedy Sąd będzie miał możliwość orzeczenia przepadku równowartości tej kwoty przy czym taki przepadek jest już przepadkiem fakultatywnym, co oznacza, że Sąd może ale nie musi go orzec.
Abstrahując od kwestii przepadku, który nie zawsze nastąpi, chociażby z tak prozaicznego powodu jak niewykrycie przestępstwa, należy uznać, że pieniądze pochodzące z przestępstwa należą do majątku wspólnego małżonków i w razie jego podziału także będą dzielone między współmałżonków. Należy jednak pamiętać, że kwestia ta nie jest oczywista i może podlegać odmiennej wykładni sądów.
Podział majątku wspólnego Adwokat Rzeszów
Jak wiadomo rozwód małżonków praktycznie zawsze wiąże się z ogromem emocji i wieloma kwestiami praktycznymi, które wymagają uregulowania. Jedną z nich jest oczywiście sprawa podziału zgromadzonego przez małżonków majątku, która dla wielu byłych małżonków staje się kwestią nadrzędną. Aby w tej sprawnie uniknąć zbędnych komplikacji warto skorzystać z pomocy doświadczonego pełnomocnika, który będzie realnym wsparciem na tym etapie. W tym celu zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią Adwokacką w Rzeszowie, która postara się najpełniej zabezpieczyć Twoje prawa.