Chociaż sprawy rozwodowe często kojarzą się z dużymi emocjami towarzyszącymi stronom na sali sądowej zdarzają się również takie postępowania, w których małżonkowie, zgodni co do chęci zakończenia związku małżeńskiego, chcą dokonać tego pokojowo i z jak największą dozą wzajemnego szacunku. Sposobem na zgodne uregulowanie wspólnych spraw jest właśnie ugoda w sprawie o rozwód, która może dotyczyć wszystkich kwestii pobocznych w stosunku do samego rozwodu tj. sposobu sprawowania opieki nad wspólnymi małoletnimi dziećmi, kontaktów z nimi oraz obowiązku alimentacyjnego. Na naszej stronie znajdą też Państwo wiele informacji na temat tego jak uzyskać rozwód.
Spis treści
Czy ugoda w sprawie o rozwód jest możliwa?
Zgodnie z art. 223 § 1 k.p.c. przewodniczący składu rozpatrującego sprawę powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania. Wskazany przepis stanowi rozwinięcie zasady wyrażonej w art. 10 k.p.c., według której w sprawach w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia.
Rozpatrując możliwość ugodzenia się w sprawie rozwodowej należy pamiętać, że w polskim porządku prawnym nie jest możliwe zawarcie ugody, której przedmiotem jest rozwiązanie małżeństwa. Zgodnie z treścią art. 56 § 1 k.r.o. rozwód małżonków jest możliwy tylko i wyłącznie wtedy, gdy nastąpił między nimi trwały i zupełny rozkład pożycia a wystąpienie tych przesłanek musi zostać zbadane przez Sąd. Co za tym idzie, ugoda w sprawie o rozwód w zakresie samego ustania małżeństwa nie jest dopuszczalna, gdyż małżonkowie nie mogą samodzielnie ustalić, że istnieją warunki rozwodu i w ten sposób zakończyć małżeństwo.
Co ważne, w sprawach, w których zawarcie ugody nie jest dopuszczalne w tym m.in. w sprawach rozwodowych lub o separację, przejawem porozumienia się stron może być jedynie umorzenie postępowania na skutek cofnięcia pozwu.
Porozumienie w sprawie o rozwód
Zgodnie z art. 917 k.c „Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać”.
Jak wskazano w poprzednim akapicie, zawarcie ugody jest możliwe tylko co do kwestii pobocznych rozstrzyganych w sprawie o rozwód. Strony postępowania mogą więc ugodowo ustalić m.in. sposób wykonywania władzy rodzicielskiej w stosunku do wspólnych małoletnich dzieci, szczegóły wykonywania obowiązku alimentacyjnego oraz odbywania kontaktów z dziećmi. Co ważne, ugodę można zawrzeć zarówno przed wszczęciem postępowania jak również w jego trakcie. Również Sąd rozpoznający sprawę może skierować strony do mediacji zawieszając jednocześnie postępowanie do czasu wypracowania przez małżonków zgodnego stanowiska. Powyższe oznacza, że w praktyce ugoda może zostać zawarta w każdym czasie i na każdym etapie postępowania, aż do jego zakończenia.
Jeśli strony w toku postępowania dojdą do porozumienia będą mogły wnioskować o to, aby Sąd zawarte porozumienie zastąpił rozstrzygnięciem, którego treść będzie odpowiadała zawartej ugodzie.
Porozumienie rodzicielskie
Jeżeli strony postępowania mają wspólne małoletnie dzieci Sąd jest zobowiązany uregulować w wyroku rozwodowym kwestię władzy rodzicielskiej obojga małżonków oraz to jak będą wyglądały kontakty rodziców z dziećmi. Niemniej, małżonkowie mogą uniknąć kształtowania tych kwestii przez Sąd jeśli wcześniej zawrą porozumienie rodzicielskie (plan wychowawczy). Porozumienie rodzicielskie odgrywa ważną rolę w sprawie rozwodowej, gdyż szczegółowo określa kwestie związane z opieką i wychowaniem dzieci. Takie porozumienie jest planem wychowawczym, który ma zapobiec możliwym konfliktom rodziców oraz zapewnić dziecku stabilność i bezpieczeństwo. Co ważne, chociaż porozumienie rodzicielskie jest wypracowanym przez małżonków konsensem to jednak jego treść podlega kontroli sądu, który może nie zaakceptować jego zapisów w przypadku, gdy uzna je za niezgodne z dobrem dziecka.
Warto wiedzieć, że mimo wszystkich zalet jakie posiada zawarcie porozumienia rodzicielskiego jego główną wadą jest to, że z wyjątkiem porozumienia, którego postanowienia zostały uwzględnione w treści wyroku rozwodowego ustawodawca nie przewidział żadnej sankcji za niewywiązywanie się stron z poczynionych ustaleń. Nie istnieje także jakakolwiek kontrola przestrzegania porozumienia w ramach postępowania wykonawczego przed Sądem. Zapisy porozumienia rodzicielskiego mogą być egzekwowane drogą sądową lub w postępowaniu egzekucyjnym tylko jeśli zostały ujęte w treści prawomocnego wyroku rozwodowego przy czym, zapisy porozumienia rodzicielskiego muszą być wprost powtórzone w sentencji wyroku i nie mogą np. stanowić załącznika do wyroku. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażonym w wyroku z dnia 15 września 2020 r., sygn. akt V ACa776/18 „Nawet w razie uznania porozumienia za miarodajnie określające sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i kontakty z dzieckiem, sąd powinien przenieść jego treść do sentencji wyroku. Porozumienie nie może być traktowane jak ugoda, a zatem nie może doprowadzić do umorzenia postępowania w tym zakresie i nie stanowi tytułu egzekucyjnego. Tytułem takim jest orzeczenie sądu podlegające przymusowemu wykonaniu, a zatem konieczne jest dokładne sprecyzowanie uprawnień i obowiązków każdego z rodziców.”
Jeśli chcieliby Państwo szerzej zapoznać się z zagadnieniem porozumienia rodzicielskiego zachęcamy do przeczytania naszego artykułu pt. Porozumienie rodzicielskie.
Porozumienie alimentacyjne
Jeżeli rodzice dziecka rozstają się w zgodzie mogą w drodze porozumienia, prócz władzy rodzicielskiej oraz sposobu sprawowania opieki nad dziećmi, ustalić również kwestię alimentacji na dziecko.
Małżonkowie mogą uregulować obowiązek alimentacji zarówno w ustaleniach ustnych jak również zawierając umowę na piśmie, której postanowienia będą dotyczyły sposobu wykonywania tego obowiązku, wysokości miesięcznego świadczenia oraz sposobu i terminu jego płatności.
Co ważne, umowa alimentacyjna może być zawarta zarówno w formie aktu notarialnego jak również w zwykłej formie pisemnej czy nawet ustnie. Niemniej, o ile wyegzekwowanie umowy zawartej przed notariuszem nie stanowi większego problemu (taka umowa jest tytułem egzekucyjnym, który po nadaniu mu klauzuli wykonalności może stanowić podstawę wszczęcia egzekucji w stosunku do rodzica, który nie realizuje ciążącego na nim obowiązku) o tyle wyegzekwowanie należnych alimentów, których wysokość wynika ze zwykłej umowy pisemnej czy ustnej może być dużo bardziej skomplikowane. W takiej sytuacji, konieczne jest wniesienie powództwa o zapłatę należnej kwoty jednak trzeba mieć na uwadze fakt, że zgodnie z art. 6 k.c. to strona powodowa będzie zobowiązana do wykazania, iż obowiązek zapłaty żądanej kwoty faktycznie istnieje. Powyższe oznacza, że to powód będzie musiał wykazać, że doszło do skutecznego zawarcia umowy i właśnie z tego względu umowa zawarta w formie ustnej może okazać się problematyczna.
Porozumienie alimentacyjne może być zawarte także przed mediatorem. Tak zawarta ugoda, która stała się tytułem wykonawczym (tj. została zatwierdzona przez Sąd i nadano jej klauzulę wykonalności) ma moc prawną równą z wyrokiem i może stanowić podstawę wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko małżonkowi, który nie czyni zadość nałożonemu na niego obowiązkowi.
Adwokat Rzeszów
Rozwód małżonków nie zawsze musi przebiegać we wrogiej atmosferze a uregulowanie wszelkich kwestii pobocznych w stosunku do samego rozwodu może odbyć się w zgodzie i wzajemnym poszanowaniu. Jeśli małżonkowie nie chcą uczestniczyć w długim i często nieprzyjemnym procesie przed sądem mogą uporządkować swoje sprawy w drodze ugody, w czym także może pomóc profesjonalny pełnomocnik.