Z pewnością niejeden współmałżonek, w którego małżeństwie nie układa się dobrze zadaje sobie pytanie, czy to już czas na rozwód czy może należy wziąć pod uwagę czasową separację z mężem czy żoną. Aby prawidłowo odpowiedzieć sobie na to pytanie należy przede wszystkim wiedzieć jakie skutki pociąga za sobą rozwód czy separacja. O tym właśnie będzie poniższy tekst.
Spis treści
Skutki rozwodu
Zgodnie z art. 56 § 1 k.r.o. Sąd może rozwiązać małżeństwo przez rozwód jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Z treści przywołanego przepisu wynika zatem, że małżeństwo może zostać zakończone na skutek rozwodu tylko i wyłącznie wtedy, gdy doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia a przesłanka ta jest przesłanką bezwzględną i stanowi warunek sine qua non dopuszczalności rozwodu.
Wraz z rozwiązaniem małżeństwa wygasają liczne prawa i obowiązki, ustaje szereg skutków prawnych, w których miejsce pojawiają się nowe. Główną zmianą jaka zachodzi po rozwiązaniu małżeństwa jest oczywiście to, że ustaje sam związek małżeński niemniej, oprócz tego rozwód wywołuje szereg dodatkowych skutków związanych z ustaniem więzi małżeńskiej.
Do takich skutków możemy zaliczyć przede wszystkim to, że między małżonkami ustaje ustrój wspólności majątkowej, który co do zasady powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego. Ustanie wspólności majątkowej istniejącej między małżonkami skutkuje z kolei powstaniem współwłasności ułamkowej w majątku, który do tej pory stanowił majątek wspólny małżonków. Dodatkowo, wraz z ustaniem małżeństwa zmianie ulegnie sposób zarządu majątkiem, który dotychczas wchodził w skład majątku wspólnego, gdyż po rozwodzie w stosunku do tego majątku nie będą miały już zastosowania przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego a w ich miejsce stosowane będą przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności majątkowej w częściach ułamkowych. Co ważne, w wyjątkowych przypadkach i na zgodny wniosek małżonków Sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku wspólnego. Niemniej, takiego podziału można dokonać tylko wtedy, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Do istotnych skutków ustania związku małżeńskiego należy zaliczyć także ustanie ustawowego dziedziczenia po współmałżonku. W przypadku dziedziczenia ustawowego byli małżonkowie nie tylko nie wchodzą do kręgu spadkobierców ale także tracą prawo do zachowku. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy przed rozwodem został sporządzony testament, który następnie nie został odwołany, ponieważ wtedy drugi małżonek ma możliwość dziedziczenia testamentowego po rozwiedzionym małżonku.
Skutki separacji
Chociaż skutki separacji na pierwszy rzut oka są podobne do tych wywołanych orzeczeniem rozwodu małżonków to jednak zasadniczą różnicą między tymi dwoma instytucjami jest fakt, że w przypadku separacji małżonkowie w świetle prawa nadal pozostają rodziną i nie mogą zawrzeć nowych formalnych związków ani wrócić do nazwiska noszonego przed ślubem. Warto zauważyć również, że w sytuacji gdy małżonkowie nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Kwestia porozumienia w sprawie rozwód została natomiast szerzej omówiona we wpisie pt. Ugoda w sprawie o rozwód.
Do pozostałych skutków orzeczenia separacji należy zaliczyć m.in. powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej, która oznacza, że od momentu orzeczenia separacji każdy z małżonków zarabia tylko i wyłącznie na swój majątek osobisty. Skutkiem separacji jest także wyłączenie dziedziczenia ustawowego po współmałżonku, które oznacza, że były mąż czy żona będzie dziedziczył tylko jeśli zostanie powołany do dziedziczenia na podstawie testamentu.
Co więcej, separacja usuwa także domniemanie pochodzenia dziecka tzn. jeśli dziecko narodziło się po upływie trzystu dni od dnia orzeczenia separacji nie istnieje domniemanie, że dziecko to pochodzi z małżeństwa małżonków w separacji.
W określonych przypadkach orzeczenie separacji może skutkować także powstaniem między małżonkami obowiązku alimentacyjnego, który nie będzie ograniczony w czasie. Małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego i który znajduje się w niedostatku może żądać od współmałżonka dostarczenia środków utrzymania w zakresie, który odpowiada uzasadnionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym obowiązanego do alimentacji. Drugim przypadkiem, gdy małżonek w separacji może żądać od współmałżonka dostarczenia środków utrzymania jest ten, gdy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozpadu pożycia a orzeczenie separacji pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. W takiej sytuacji, Sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek uznany za wyłącznie winnego ma obowiązek w odpowiednim zakresie przyczyniać się do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego także wtedy gdy małżonek ten nie znajduje się w niedostatku.
W orzeczeniu o separacji w przypadku, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci Sąd orzeknie także o kwestii obowiązku alimentacyjnego obciążającego rodziców, sposobie i zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej oraz wykonywania kontaktów z dziećmi.
Co ważne, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie w wyroku orzekającym o separacji Sąd określi również sposób korzystania przez małżonków z tego mieszkania w czasie trwania separacji.
Czy po separacji można żądać rozwodu?
Czas trwania małżonków w separacji nie jest niczym ograniczony i w zasadzie zależy tylko od ich woli i uznania. Małżonkowie mogą wnieść o zniesienie separacji lub trwać w niej nawet do śmierci jednego ze nich. Jeśli jednak uznają to za konieczne mogą w trakcie trwania separacji lub nawet po jej zakończeniu, wnieść do Sądu pozew o rozwód. Jako że warunki separacji i rozwodu są niemal takie same niejednokrotnie zdarza się, że dla małżonków, którzy uprzednio znajdowali się w separacji cały proces rozwodowy będzie szybszy i mniej emocjonalny.
Rozwód a separacja – koszty
Zarówno skierowanie do sądu sprawy o rozwód jak również sprawy o separację wiąże się z kosztami, na które składa się między innymi opłata od pozwu, która w obu przypadkach wynosi 600 zł. Odmiennie wygląda sytuacja w przypadku, gdy separacja ma zostać orzeczona na zgodny wniosek stron, ponieważ wtedy opłata wynosi jedynie 100 zł.
Rozwód czy separacja – co wybrać?
Jak zostało już obszernie opisane wyżej zarówno rozwód jak i separacja mają swoje punkty wspólne ale także w pewnych kwestiach różnią się od siebie. To czy lepiej wybrać rozwód czy separację zależy głównie od tego jaki efekt chcą osiągnąć małżonkowie. W sytuacji, w której nie widzą już żadnych szans na uratowanie swojego małżeństwa najodpowiedniejszym środkiem będzie rozwiązanie małżeństwa przez rozwód natomiast w przypadku, gdy napotkali na swojej drodze przejściowe problemy, dla zwalczenia których potrzebny jest czas i chwilowe rozłączenie pod uwagę należy wziąć separację. Wybór między rozwodem a separacją powinien zatem należeć tylko i wyłącznie do małżonków, którzy najlepiej znają sytuację, w której obecnie się znajdują a przede wszystkim wiedzą jakie są ich oczekiwania i plany względem łączącego ich związku małżeńskiego.