Rozwód jest wydarzeniem, które nie wpływa tylko na rozwodzących się małżonków, ale niejednokrotnie również na całą rodzinę. Oczywistym jest, że decyzja o rozwodzie jest trudna dla rozstających się małżonków, ale w przypadku, gdy małżonkowie mają dzieci, decyzja ta, z oczywistych względów, wpływa również na nie. Bardzo często rozwodzący się rodzice niejako zapraszają do swojego konfliktu dzieci, co niestety niejednokrotnie odbija się na nich negatywie. Zaznaczyć jednak trzeba, że to nie rozwód ma czasem wręcz destrukcyjny wpływ a dziecko, a sam fakt konfliktu pomiędzy rodzicami i stosowanie przez nich nieczystych zagrań, takich jak np. manipulowanie dzieckiem. I chciałabym powiedzieć, że to sporadyczne przypadki, ale doświadczenie niestety mi na to nie pozwala.
Spis treści
Dzieci, których rodzice są skonfliktowani i które muszą niejednokrotnie wybierać między nimi częściej borykają się z różnymi problemami w dorosłym życiu takimi jak uzależnienia, czy epizody depresyjne.
Problemem jest zatem nie rozwód sam w sobie, bowiem paradoksalnie na podstawie obserwacji mogę stwierdzić, że rozwód oczyszcza atmosferę i klaruje sytuację prawną rodziny. Problemem jest właśnie fakt, że rodzice niejednokrotnie nie potrafią postawić dobra swojego dziecka ponad swój honor czy ambicję i ważniejsze jest „pokazanie jemu/jej”, niż skupienie się na emocjach swojego dziecka i czasami całkowicie pomijają w tym małego człowieka, a cytując klasyka „niekochane dzieci tulą misie”.
Czy można wziąć rozwód gdy ma się dzieci?
Tak, można wziąć rozwód gdy ma się dzieci. W wyroku rozwodowym Sąd ustala bowiem sytuację prawną dziecka po rozstaniu rodziców. Zgodnie z art. 58 § 1 k.r.o.
„W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.”
W związku z powyższym mając nawet małoletnie dzieci, Sąd orzeknie co do zasady o rozwodzie rodziców, natomiast będzie musiał rozstrzygnąć o wszystkich ww. kwestiach, a mianowicie o władzy rodzicielskiej, miejscu zamieszkania dziecka po rozwodzie alimentach oraz o kontaktach dziecka z rodzicami. Warto jednak wskazać, że obowiązek rozstrzygania o tych kwestiach dotyczy nie wszystkich dzieci, a jedynie tych małoletnich.
Na sam koniec przytoczyć warto, że zgodnie z art. 56 § 2 k.r.o., zgodnie z którym:
„(…) rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.”
W praktyce brak orzeczenia rozwodu pomiędzy małżonkami z tej przyczyny jest marginalny, natomiast w tym kontekście warto wskazać na Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 29 maja 1998 r., sygn. akt II CKN 784/97, zgodnie z którym:
„Wprawdzie rozkład pożycia stron jest trwały i zupełny, lecz zawiniony wyłącznie przez powoda, stąd – wobec braku zgody pozwanej – rozwód jest niedopuszczalny. Odmowę zgody na rozwód pozwana motywowała dobrem małoletniej córki stron, dla której definitywne zakończenie małżeństwa rodziców mogłoby wywrzeć niekorzystne skutki w sferze psychicznej, a zasadność tego motywu znajduje potwierdzenie w opinii biegłego – specjalisty psychologii klinicznej. Z tych względów odmowa zgody na rozwód nie pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia, a nadto że orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z dobrem małoletniego dziecka.”
Komu Sąd przyzna władzę rodzicielską?
Nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi komu Sąd przyzna władzę rodzicielską nad dzieckiem po rozwodzie. W tym zakresie Sąd stosują różne rozwiązania. Często zdarza się, że władza rodzicielska pozostaje przy obojgu rodziców. Aby tak się jednak stało to Sąd musi nabrać przekonania, że małżonkowie potrafią ze sobą współpracować w sprawach dotyczących dzieci. Najlepszym sposobem jest przedstawienie zgodnego porozumienia w zakresie wychowania dzieci, czyli pisemnej umowy pomiędzy małżonkami co do opieki nad dziećmi. Brak takiego planu nie wyłącza pozostawienia pełnej władzy rodzicielskiej przy rodzicach, jeśli Sąd uzna, że współpraca rodziców na późniejszym etapie będzie przebiegać bez żadnych negatywnych konsekwencji dla dobra dziecka.
W sytuacji, gdy ewentualna współpraca rodziców będzie niemożliwa, wówczas zwykle po przeprowadzeniu badania w OZSS, Sąd zdecyduje o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednego z rodziców do zakresu pewnych czynności, np. do decydowania o wyborze szkoły, czy sposobu leczenia. Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie oznacza w żadnym wypadku, że dziecko będzie miało ograniczony kontakt z drugim z rodziców. Wręcz przeciwnie, rodzic może mieć ograniczoną władzę rodzicielską i bardzo szeroko uregulowane kontakty z dzieckiem lub z dziećmi.
Sąd też może zawiesić jednemu z rodziców władzę rodzicielską. Dzieje się tak wtedy, jeśli okaże się, że istnieje przeszkoda w sprawowaniu władzy rodzicielskiej rodzica nad dzieckiem, która jest przemijająca, czyli istnieje przesłanka do uznania, że przeszkoda ta ustanie po jakimś czasie.
W ostateczności Sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej rodzica. Jest to najbardziej drastyczny środek ingerencji Sądu we władzę rodzicielską i jest on stosowany przez Sądy stosunkowo rzadko. Celem wydania takiego rozstrzygnięcia nie jest represja w stosunku do rodzica, ale potrzeba ochrony dobra dziecka. Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie ma charakteru stałego, co oznacza, że gdy odpadnie przyczyna, dla której Sąd pozbawił władzy rodzicielskiej rodzica, Sąd po przeprowadzeniu stosownego postępowania, powinien rodzicowi ją przywrócić.
Jak wyglądają kontakty z dzieckiem po rozwodzie?
Kontakty z dzieckiem po rozwodzie przybierają różną formę i Sądy wydają różnorodne rozstrzygnięcia w tym zakresie. Formuła kontaktów powinna być przejrzysta dla wszystkich i dostosowana do wieku dziecka oraz adekwatna do jego potrzeb i możliwości rodziców. Czasami rodzice decydują się na kontakty tylko w weekendy, czasami oprócz weekendów rodzice chcą mieć kontakt z dzieckiem jeszcze w ciągu tygodnia, a czasem kontakt ten obywa się raz na kwartał (jeśli np. rodzic mieszka poza Polską). Jeśli rodzicom nie uda się wypracować jakiegoś kompromisu, wówczas orzeka o nich Sąd i w tym celu przeprowadza całe postępowanie dowodowe, tj. przesłuchuje świadków oraz zasięga opinii OZSS. W kwestii związanej z ustalaniem kontaktów najważniejsze jednak jest, aby kontakty te były realizowane oraz, żeby rodzice rozumieli, że kontakty nie są jedynie prawem ale i obowiązkiem rodziców, a uniemożliwianie odbywania kontaktów rodzicowi z dzieckiem i stopniowe doprowadzanie do alienacji rodzicielskiej jest robieniem dziecku krzywdy.
Co to jest opieka naprzemienna?
Opieka naprzemienna to sposób w jaki rodzice mogą sprawować władzę rodzicielską nad swoimi dziećmi. Opieka naprzemienna polega na opiekowaniu się dzieckiem przez każdego z rodziców przez taki sam okres czasu, np. tydzień do tygodnia. Zdarza się czasem, że rodzice decydują się na tzw. „opiekę gniazdową”. Jest to rodzaj opieki naprzemiennej, który polega na tym, że dziecko cały czas mieszka w jednym miejscu, a rodzice cyklicznie sprawują tam opiekę nad nim. Zwykle opieka naprzemienna jest orzekana, jeśli pomiędzy Stronami nie ma większych konfliktów oraz wtedy, kiedy opieka taka jest obiektywnie możliwa do zrealizowania, czyli np. rodzice dziecka lub dzieci mieszkają stosunkowo niedaleko od siebie.
Czy ojcu przysługuje władza rodzicielska po rozwodzie?
Tak, władza rodzicielka przysługuje ojcu po rozwodzie, jeśli w wyroku rozwodowym nie zostanie ona mu ograniczona ani nie zostanie jej pozbawiony. Choć przyjęło się, że ograniczyć władzę rodzicielską można jedynie ojcu dziecka, to wskazać trzeba, że jeśli są ku temu przesłanki, Sąd zastosuje takie ograniczenie bądź pozbawienie względem mamy. Tu nie ma reguły, a każdy przypadek jest inny i podlega indywidualnemu rozpoznaniu przez Sąd.