Sądy notują obecnie znaczny wzrost spraw dotyczących podwyższenia alimentów co jest spowodowane głównie tym, że w związku ze znacznym wzrostem cen i kosztów życia alimenty ustalone kilka lub kilkanaście lat temu dziś nie są wystarczające na pokrycie nawet połowy kosztów utrzymania i wychowania uprawnionego dziecka.
Spis treści
Podwyższenie alimentów opiera się na art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że:
„W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.”
Jako zmianę stosunków, uzasadniającą zmianę orzeczenia lub umowy alimentacyjnej można zatem wskazać m.in. wzrost kosztów utrzymania i wychowania dziecka wywołany ogólnym wzrostem cen towarów i usług, zwiększeniem się potrzeb dziecka spowodowany np. rozpoczęciem nauki, koniecznością pobierania dodatkowych lekcji, chorobą wymagającą stałego leczenia itp.
Zmiana wyroku lub ugody ustalającej alimenty
Sposobem stwierdzenia i ustalenia obowiązku alimentacyjnego w polskim porządku prawnym może być orzeczenie sądu lub umowa alimentacyjna (czasami zwana ugodą alimentacyjną lub porozumieniem alimentacyjnym) zawarta przez rodziców dziecka w formie ustnych ustaleń lub na piśmie. Umowa alimentacyjna może być także zawarta przed notariuszem.
Zarówno orzeczenie Sądu jak i umowa ma na celu jak najpełniejsze zabezpieczenie interesów majątkowych uprawnionego oraz zapewnienie mu środków niezbędnych do jego utrzymania i wychowania. Z czasem może się jednak okazać, że zarówno postanowienia umowy jak i treść orzeczenia Sądu przestały być adekwatne na skutek zmiany okoliczności leżących u ich podstaw. W takim przypadku uzasadnione staje się wydanie stosownego orzeczenia, w którym Sąd zmieni orzeczony obowiązek alimentacyjny tj. zmniejszy lub zwiększy ustalone dotychczas świadczenie albo stwierdzi wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.
Zmiana wyroku lub ugody ustalającej alimenty może nastąpić w drodze orzeczenia sądowego wydanego na skutek rozpoznania sprawy zainicjowanej pozwem o podwyższenie alimentów. Zazwyczaj stroną dążąca do podwyższenia alimentów jest osoba, która jest do nich uprawniona np. dziecko lub działający w jego imieniu rodzic. Niemniej, niezależnie od tego kto zainicjował postępowanie, ostateczna decyzja należy do Sądu, który po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności oraz przeprowadzeniu niezbędnych dowodów orzeknie o podwyższeniu alimentów lub oddali powództwo jako bezzasadne.
Podwyższenie alimentów
Jak zostało już wskazane wyżej, ustawodawca przewidział możliwość zmiany orzeczenia lub ugody, których przedmiotem jest określenie obowiązku alimentacyjnego jeśli nastąpi uzasadniająca ją zmiana stosunków np. gdy na skutek nowych okoliczności, które nie istniały do tej pory, obowiązujące świadczenie alimentacyjne stało się niewystarczające. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem, doktryny zmiana stosunków, o której mowa w art. 138 k.r.o., ma nastąpić dopiero po uprawomocnieniu się dotychczasowego orzeczenia lub po zawarciu umowy alimentacyjnej.
Co szczególnie ważne, orzeczenie wydane w trybie art. 138 k.r.o., które zmienia zakres obowiązku alimentacyjnego, może działać wstecz i obejmować okres przed wytoczeniem powództwa, o ile już w tym okresie występowały okoliczności uzasadniające żądanie. Niemniej, musi to wynikać wprost z treści sentencji orzeczenia. W innej sytuacji obwiązek alimentacyjny ulegnie zmianie dopiero z dniem uprawomocnienia się orzeczenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1949 r., sygn. akt C 389/49). Możliwość zmiany świadczenia alimentacyjnego za okres poprzedzający wytoczenie powództwa poprzez jego podwyższenie jest ograniczona, ponieważ jest możliwa tylko wtedy, gdy po stronie uprawnionego w okresie, o którym mowa pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte względem osoby trzeciej na zaspokojenie tych potrzeb.
Jakie argumenty w sprawie o podwyższenie alimentów?
Powództwo o podwyższenie alimentów można wytoczyć, gdy kwestia obowiązku alimentacyjnego była już wcześniej sądownie uregulowana tj. kwota alimentów została ustalona w sprawie o alimenty, sprawie rozwodowej albo w ramach ugody zawartej przed sądem. Podwyższenie alimentów będzie uzasadnione, jeśli od poprzedniego wyroku zmieniły się usprawiedliwione potrzeby uprawnionego lub możliwości zarobkowe bądź majątkowe zobowiązanego do alimentacji.
Do przyczyn uzasadniających podwyższenie kwoty ustalonych alimentów można zaliczyć np. sytuację gdy rodzic zobowiązany do alimentacji dostał podwyżkę, zmienił pracę na lepiej płatną, odziedziczył spadek lub dostał darowiznę, czy obniżył swoje koszty życia np. poprzez spłacenie kredytu. Dla Sądu znaczenia nie ma tylko to ile zobowiązany zarabia i jaki majątek posiada ale również to jakie ma możliwości i predyspozycje, nawet jeśli ich nie wykorzystuje. Załóżmy, że rodzic stracił bardzo dobrze płatną pracę lecz nie podejmuje prób znalezienia nowego zatrudnienia, żeby nie płacić alimentów – taka postawa z całą pewnością będzie działać na jego niekorzyść.
Zmiana poziomu zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do alimentacji nie jest jedyną przyczyną, która może uzasadniać zmianę wysokości zasądzonego świadczenia. Do takich przyczyn można także zaliczyć zmianę usprawiedliwionych potrzeb dziecka, która może zajść np. na skutek tego, że dziecko zacznie dojeżdżać do szkoły, pójdzie na studia w innym mieście, będzie chciało rozwijać swoje pasje np. nauczyć się nowego języka czy zwiększą się koszty jego wyżywienia.
Przekonującym argumentem może być również podwyższenie czynszu, opłat za media czy wynajem, a także ogólny wzrost cen wywołany inflacją, zwłaszcza jeśli wysokość alimentów od lat pozostaje taka sama.
Aspektem, który również ma wpływ na kwestię zasadności podwyższenia kwoty alimentów jest także sytuacja majątkowa drugiego z rodziców tj. tego, który na co dzień zajmuje się dzieckiem. Sąd co do zasady podniesie kwotę alimentów jeśli rodzic ten będzie zmuszony zmienić pracę na gorzej płatną albo zrezygnuje z niej z powodu choroby swojej lub dziecka.
Pozew o podwyższenie alimentów
Jak zostało już wskazane wyżej, pozew o podwyższenie alimentów zwykle składa rodzic niepełnoletniego dziecka, na rzecz którego zostały zasądzone alimenty. Co istotne, w takiej sprawie, mimo iż pozew wnosi rodzic, jako osobę powoda należy wskazać osobę dziecka a rodzica jako jego ustawowego przedstawiciela.
Żeby starać się o zwiększenie wysokości alimentów, należy złożyć pozew do właściwego Sądu Rejonowego, przy czym Sądem właściwym miejscowo może być albo Sąd Rejonowy miejsca zamieszkania uprawnionego dziecka lub Sąd Rejonowy miejsca zamieszkania strony pozwanej, czyli zobowiązanego do alimentacji. Niezależnie od wyboru Sądu Rejonowego pozew należy złożyć w Wydziale Rodzinnym tego Sądu.
Aby pozew został skutecznie złożony musi spełniać szereg wymogów określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego w tym m.in. wskazywać sąd, do którego pozew ma zostać wniesiony, imię, nazwisko i adres powoda oraz pozwanego, wartość przedmiotu sporu, którą stanowi kwotę o jaką chcemy podnieść dotychczasowe alimenty pomnożona przez dwanaście miesięcy, uzasadnienie żądania podwyższenia alimentów oraz listę załączników tj. dowodów, które uzasadniają żądanie pozwu.
Warto wiedzieć, że pozew o podwyższenie alimentów nie podlega opłacie sądowej a przepisy prawa nie nakładają żadnego ograniczenia co do tego jak często można z takim pozwem występować ani jak wysokich alimentów można żądać. Niemniej, warto pamiętać, że Sąd tylko wtedy uwzględni żądanie pozwu, gdy zweryfikuje jego wysokość i uzna je za uzasadnione.
Dowody uzasadniające podwyższenie alimentów
W sprawie o podwyższenie alimentów kluczowe znaczenia mają dowody wskazujące na fakt, że alimenty w dotychczasowej wysokości nie są wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania uprawnionego. Do takich dowodów należą głównie dowody w postaci dokumentów tj. faktury, rachunki, umowy, zaświadczenia i wszelkie inne materiały, które potwierdzą, że faktycznie doszło do zmiany w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego a zmiana ta powstała po uprawomocnieniu się ostatniego wyroku w sprawie o zasądzenie alimentów.
Jeśli podwyższenie alimentów podyktowane jest zmianą sytuacji finansowej drugiego rodzica dowodem uzasadniającym żądanie mogą być w szczególności wyciągi z konta czy umowa dot. zatrudnienia.
Jakich alimentów można żądać w 2024 roku?
Na to pytanie nie istnieje jednoznaczna odpowiedź, ponieważ jak już szeroko opisano w niniejszym wpisie, wysokość przyznanych przez Sąd alimentów zależy od wielu czynników leżących zarówno po stronie uprawnionego (usprawiedliwione potrzeby dziecka) jak również po stronie zobowiązanego (możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica). Niemniej, z praktyki wynika, iż Sądy często zasądzają na rzecz uprawnionego alimenty w wysokości 10% do około 20% wynagrodzenia, które jest adekwatne do możliwości zarobkowych rodzica.
W kontekście wysokości alimentów jakich można żądać w 2024 roku trzeba wspomnieć, że Rada Ministrów przedstawiła projekt nowelizacji Ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1993 z późn. zm.), który zakłada poniesienie od 30 września 2024 r. maksymalnej wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego do 1000 zł. Jeśli planowana zmiana faktycznie wejdzie w życie to z zapewne będzie miała wpływ także na minimalną wysokość alimentów przyznawanych przez Sądy.
Alimenty Adwokat Rzeszów – Pomoc
Podsumowując, należy pamiętać, że raz zasądzone alimenty nie muszą już zawsze przysługiwać uprawnionemu w takiej wysokości w jakiej pierwotnie zostały przyznane. Wraz ze zmianą jednego z kryteriów, mających wpływ na wysokość świadczenia alimentacyjnego jakim są usprawiedliwione potrzeby dziecka i ewentualne możliwości zarobkowe zobowiązanego, możliwa jest zmiana wysokości przysługujących alimentów.