Rozwód pociąga za sobą wiele konsekwencji, zarówno dla samych małżonków oraz ich dzieci, ale też wszystkich krewnych i najbliższych rozwiedzionych par. Niejednokrotnie zdarza się, że rozwód przebiega we wrogiej atmosferze, wśród wzajemnych oskarżeń o zniszczenie sobie życia. Nie oszukujmy się, często konflikt małżeński „rozlewa” się wręcz na całą rodzinę, w tym również na teściów – dziadków małoletnich dzieci. Większość rodziców wypiera wady swoich dzieci, czy też próbuje tłumaczyć ich negatywne zachowania, niestety czasami zupełnie bezpodstawnie, bądź też uważa, że zawsze winna zaistniałej sytuacji jest druga strona konfliktu. Takie zachowania powodują, że rozwiedzeni małżonkowie nie chcą aby ich dzieci swobodnie kontaktowały się z dziadkami z tzw. „drugiej strony”. Co zatem w przypadku, gdy dziadkowie nie mają kontaktów z dzieckiem? Czy jest możliwość aby kontakty dziecka z dziadkami zostały uregulowane?
Spis treści
Regulacja kontaktów z dzieckiem
Regulacja kontaktów z dzieckiem zwykle kojarzy się jedynie z uregulowaniem kontaktów dziecka z rodzicem. Aby móc uregulować kontakty z dzieckiem, rodzic powinien złożyć wniosek do Sądu Rejonowego w którego okręgu mieszka dziecko. We wniosku należy wskazać zaproponowaną formułę kontaktów oraz dowody, które potwierdzają konieczność uregulowania kontaktów w drodze postępowania sądowego jak również dowody na uzasadnienie przyjętej przez wnioskodawcę formuły kontaktów. Przykładowo, jeśli rodzice mieszkają daleko od siebie, wówczas kontakty te zwykle odbywają się w dni wolne, np. co drugi weekend (ewentualnie 3 weekendy w miesiącu), dwa tygodnie wakacji, tydzień ferii oraz jakieś dłuższe weekendy (np. majówka, czy weekend po Bożym Ciele). Jeśli rodzice mieszkają blisko siebie to kontakty te mogą odbywać się np. w ciągu tygodnia (np. kilka godzin po szkole czy po przedszkolu dziecka), ewentualnie jeśli dobro dziecka za tym przemawia jest możliwość aby np. rodzic miał kontakty z dzieckiem w co drugi weekend oraz raz, czy dwa razy w tygodniu kontakt po szkole (czasem nawet z prawem nocowania). Wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem podlega opłacie w wysokości 100,00 zł, a opłatę wnosi się na rachunek bankowy Sądu, przed którym sprawa ma się toczyć.
To jaka formuła kontaktów ostatecznie zostanie zaakceptowana przez Sąd zależy od kompetencji wychowawczych rodziców, wieku dziecka oraz, a w zasadzie przede wszystkim od jego dobra. Często zdarza się, że Sąd ustala kontakty z dzieckiem dopiero po przeprowadzeniu badań i wydaniu opinii przez Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych (OZSS). Generalnie jednak jeśli rodzice będą widzieć możliwość porozumienia się w tym zakresie (nawet po zainicjowaniu już sprawy sądowej), a ich porozumienie nie będzie sprzeczne z dobrem dziecka, to co do zasady Sądy nie ingerują w zgodne ustalenia rodziców.
Ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem przyjmuje formę postanowienia, na które przysługuje apelacja. Aby ją złożyć w pierwszej kolejności należy wnieść do Sądu wniosek o uzasadnienie postanowienia, który podlega opłacie w wysokości 100,00 zł. Zasady wnoszenia apelacji od postanowienie w sprawie kontaktów z dzieckiem nie różnią się od apelacji od wyroku o rozwód, o której pisaliśmy w artykule pt. Apelacja w sprawie o rozwód . Apelację wnosi się do terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia stronie postanowienia wraz z uzasadnieniem. Apelację rozpoznaje Sąd Okręgowy, a składa się ją za pośrednictwem Sądu Rejonowego.
Oczywiście nie można zapomnieć o fakcie, że kontakty z dzieckiem mogą zostać ustalone w drodze porozumienia zawartego przed mediatorem. Takie rozwiązanie jest dobre dla rodzin, które pomimo istnienia konfliktu pomiędzy rodzicami są w stanie podjąć próbę wypracowania porozumienia przy pomocy mediatora.
Czy można uregulować kontakty z innymi członkami rodziny niż rodzice
Zgodnie z art. 1136 k.r.o. przepisy dotyczące kontaktów rodzica z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Z powyższego wynika wprost, że prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje na takich samych zasadom jak rodzicom dziadkom i pozostałym członkom rodziny. Co więcej, prawo do kontaktów ma nie tylko rodzina, ale także osoba, która wychowywała dziecko, czy sprawowała nad nim opiekę przez dłuższy czas. Taka sytuacja dotyczy np. partnerów, którzy wspólnie wychowywali dziecko, a po rozstaniu chcieliby spotykać się z dzieckiem byłego partnera czy partnerki. W praktyce takie sytuacje nie zdarzają się często, a mnie zdarzyła się dotychczas jedynie raz.
Jak uregulować kontakty dziecka z dziadkami?
Kontakty dziecka z dziadkami reguluje się w taki sam sposób jak kontakty rodziców z dziećmi. W tym celu można udać się do mediatora, który pomoże w przygotowaniu porozumienia w tym zakresie. Gdyby jednak nie było to możliwe z uwagi na relacje panujące pomiędzy rodzicami a dziadkami, wówczas pozostaje jedynie załatwienie sprawy przed Sądem. Opłata od wniosku jest taka sama jak w przypadku regulacji kontaktów rodziców z dzieckiem i wynosi 100,00 zł. Sądem właściwym jest Sąd Rejonowy w którego okręgu mieszka dziecko. We wniosku należy zaproponować formułę kontaktów oraz dowody, które potwierdzają konieczność uregulowania kontaktów właśnie w drodze postępowania sądowego i dowody na uzasadnienie przyjętej przez wnioskodawcę formuły kontaktów dziecka z dziadkami.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd wydaje postanowienie, w którym ustali zasady kontaktów dziecka z dziadkami. Niejednokrotnie w takich sytuacjach Sąd korzysta z pomocy OZSS, analogicznie jak w przypadku kontaktów rodziców z dziećmi, a decydujące w tym zakresie jest dobro dziecka.
W zakresie kontaktów dziecka z dziadkami znajdują zastosowanie przepisy dotyczące apelacji od postanowienia, dlatego w tym miejscu nie zostaną one już szczegółowo przytoczone.
Potrzeba uregulowania kontaktów dziecka z dziadkami może mieć miejsce zarówno w sytuacji, gdy rodzice dziecka są po rozwodzie, jak również, gdy jeden z rodziców nie żyje.
Kiedy dobro dziecka wymaga uregulowania kontaktów z dziadkami
Najważniejszym pojęciem z zakresu wszystkich spraw rodzinnych jest dobro dziecka. To nieokreślone pojęcie determinuje wydawane przez Sąd orzeczenia w zakresie spraw związanych z kontaktami z dzieckiem, niezależnie czy dotyczą one kontaktów rodziców z dzieckiem czy kontaktów dziecka z dziadkami.
Co do zasady Sądy uznają potrzebę kontaktowania się dziadków z dziećmi za istotny aspekt życia dziecka wskazując, że takie relacje pozwalają na poznanie przez dziecko historii rodziny i jego krewnych, a w konsekwencji i swoich korzeni. Jednakże nie zawsze złożenie takiego wniosku przez dziadków będzie oznaczać, że Sąd ureguluje im kontakty z wnukami. Jeśli dziadkowie swoim zachowaniem będą naruszali lub zagrażali dobru dziecka, wówczas Sąd nie ustali żadnych kontaktów, a nawet może ich zakazać. W tym miejscu należy wskazać na postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie – VI Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 października 2019 r., sygn. akt VI Nsm 907/19, zgodnie z którym „Sam fakt, że rodzic czy dziadkowie czy ktokolwiek inny z rodziny życzyłby sobie kontaktu z dzieckiem, nie oznacza automatycznie, że Sąd musi na to żądanie odpowiedzieć pozytywnie.”
Kontakt z dzieckiem Adwokat Rzeszów
Sprawy z zakresu kontaktów z dziećmi pojawiają się na co dzień w naszej Kancelarii. Zaznaczyć jednak trzeba, że o ile spraw dotyczących kontaktów dziecka z rodzicami jest sporo, o tyle sprawy dotyczące kontaktów dziecka z dziadkami nie są już tak powszechne. Być może jest to związane z faktem, że dziadkowie często nie chcą ingerować w wychowanie dzieci i niejednokrotnie sami wycofują się z życia dziecka, jak również nie mają świadomości, że takie kontakty z wnukami mogą zostać szczegółowo uregulowane. Powszechnie jednak wiadomo, że nikt nie rozpieszcza tak dzieci jak dziadkowe, a poznanie swojej historii, czy wspólne pieczenie z babcią i chodzenie po górach z dziadkiem nikomu nie zrobiło krzywdy (oczywiście w sytuacji, w której dziadkowie nie stwarzają swoim zachowaniem zagrożenia dla dobra dziecka).