Apelacja w sprawie o rozwód

Nie zawsze rozwód kończy się orzeczeniem satysfakcjonującym obie strony. Przykładowo jedna ze stron zostanie uznana za wyłącznie winną rozkładu pożycia małżeńskiego, podczas gdy uważa, że winę za rozpad małżeństwa małżonkowie ponoszą wspólnie. Rozczarowanie wyrokiem rozwodowym może dotyczyć również jego części, w której Sąd wydał rozstrzygnięcie co do wysokości alimentów bądź orzekł o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi małżonków. W niniejszym artykule przybliżymy kwestie związane z tematem jakim jest apelacja w sprawie o rozwód.

Jak odwołać się od wyroku rozwodowego?

Odwołanie od wyroku o rozwód wygląda analogicznie jak w innych sprawach cywilnych. Jak wielokrotnie wskazywano w materiałach publikowanych na blogu rozwód prowadzony na podstawie  ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej również jako „k.p.c.”). Jeśli jedna ze stron jest niezadowolona z wydanego przez Sąd wyroku w sprawie o rozwód, w pierwszej kolejności powinna złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku. Wniosek składa się w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku. We wniosku o uzasadnienie należy wskazać, czy strona domaga się uzasadnienia całości wyroku czy też jego części. Wniosek o uzasadnienie wyroku podlega opłacie w wysokości 100,00 zł, którą uiszcza się na rachunek bankowy Sądu, który wydał sporny wyrok. Sam wniosek może zostać złożony bezpośrednio w Sądzie na biurze podawczym bądź też może zostać wysłany listem poleconym na adres Sądu, który wydał sporny wyrok. Dopiero po otrzymaniu wyroku wraz z uzasadnieniem, strona będzie mogła poznać faktyczne podstawy, które Sąd wziął pod uwagę przy wydaniu wyroku. Poznając motywy, które doprowadziły do wydania takiego, a nie innego orzeczenia, strona albo może je uznać i zaakceptować wydany wyrok, albo może w dalszym ciągu chcieć się odwołać od wydanego orzeczenia. Takie odwołanie w procesie cywilnym nazywane jest apelacją. Podsumowując, dopiero uzyskanie wyroku o rozwód wraz z uzasadnieniem otwiera drogę małżonkowi do złożenia apelacji. Trzeba też zasygnalizować, że fakt złożenia wniosku o uzasadnienie i otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem nie oznacza, że apelacja w sprawie musi zostać złożona.

Komu przysługuje apelacja w sprawie rozwodowej?

Apelacja w sprawie o rozwód przysługuje stronom, czyli małżonkom. Warto wskazać, że apelacja przysługuje małżonkom niezależnie od tego jakiego rozstrzygnięcia miałaby ona dotyczyć, a mianowicie czy miałaby dotyczyć winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego, czy np. kwestii związanych z małoletnimi dziećmi małżonków. Uprawnionymi do wniesienia apelacji są zawsze strony procesu – powód (czyli inicjator sprawy) albo pozwany (czyli osoba, przeciwko której występuje powód).

Apelacja w sprawie o rozwód – termin

Termin do wniesienia apelacji w sprawie o rozwód  jest taki sam w każdej innej sprawie cywilnej. Zgodnie z art. 369 k.p.c. apelację wnosi się w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia małżonkowi skarżącemu wyroku z uzasadnieniem. Apelację rozpoznaje Sąd Apelacyjny, a składa się ją za pośrednictwem Sądu, który wydał sporny wyrok, czyli wysyłana jest do Sądu Okręgowego.

Jak napisać apelację w sprawie rozwodowej?

Apelacja w sprawie o rozwód musi zawierać dokładne oznaczenie wyroku, od którego jest wnoszona. W tym celu należy podać sygnaturę wyroku i datę jego wydania. Ze względu na to, że strona ma określony czas do złożenia apelacji, warto wskazać datę, kiedy strona odebrała wyrok wraz z uzasadnieniem. W apelacji w sprawie o rozwód  trzeba wskazać zarzuty, czyli konkretne uchybienia, których dopuścił się Sąd wydając wyrok oraz ich uzasadnienie.

Sąd wydając wyrok może dopuścić się naruszenia przepisów prawa procesowego, np. poprzez wadliwe przeprowadzenie postępowania dowodowego, bądź przepisów prawa materialnego, czyli konkretnego przepisu znajdującego się w k.r.o. W zależności od dokonanych naruszeń w apelacji w sprawie o rozwód trzeba zawrzeć wniosek o zmianę bądź uchylenie wyroku (wraz ze wskazaniem zakresu tego żądania) ewentualnie wniosek o przeprowadzenie dowodu. W apelacji można powołać w razie potrzeby, nowe fakty ewentualnie nowe dowody. Wnoszoną apelację należy podpisać. Apelacja w sprawie o rozwód podlega opłacie, a dowód uiszczenia opłaty należy dołączyć do samej apelacji. Do apelacji należy dołączyć też odpis dla drugiego małżonka.

Powoływanie nowych dowodów

Jak wskazano powyżej, w postępowaniu apelacyjnym istnieje możliwość powoływania nowych dowodów, niemniej jest ona ograniczona przez art. 368 § 1² k.p.c. zgodnie z którym „Powołując nowe fakty lub dowody, należy uprawdopodobnić, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później.”  Tym samym w apelacji w sprawie o rozwód można przeprowadzać nowe dowody jeśli wcześniej strona nie miała możliwości ich powołania, bowiem dowody te ujawniły się już po wydaniu spornego wyroku, albo nie były znane okoliczności, dla których dowody te mają znaczenie. Ważne jednak jest, że każdorazowo to Sąd II Instancji podejmuje decyzję, czy dowód ten zostanie przeprowadzony.

Rozprawa apelacyjna w sprawie rozwodowej

Rozprawa apelacyjna, również w sprawie o rozwód jest przeprowadzana na wniosek stron. Oznacza to, że jeśli żadna ze stron nie złoży wniosku o przeprowadzenie takiej rozprawy, wówczas Sąd wyda rozstrzygnięcie na posiedzeniu niejawnym, a Sąd będzie bazował na dokumentach, a zatem na twierdzeniach stron zawartych w apelacji i ewentualnie w odpowiedzi na apelację, jeśli zostanie złożona. Natomiast w sytuacji, gdy wniosek o przeprowadzenie rozprawy zostanie złożony w apelacji (bądź w odpowiedzi na apelację), wówczas Sąd II Instancji jest nim związany i jest przeprowadzana rozprawa apelacyjna w sprawie rozwodowej. Podczas rozprawy apelacyjnej zostają przedstawione stanowiska stron zawarte w apelacji w sprawie o rozwód oraz w odpowiedzi na apelację, jeśli druga ze stron ją złożyła. Jeśli natomiast celem przeprowadzenia rozprawy jest przeprowadzenie dowodu np. z przesłuchania świadka – wówczas w pierwszej kolejności Sąd II Instancji przeprowadza ten dowód, a następnie udziela głosu stronom, by następnie móc wydać wyrok. Zwykle jednak rozprawa w sprawie rozwodowej trwa maksymalnie 30 minut.

Wyrok Sądu Odwoławczego w sprawie rozwodowej

Wyrok Sądu Odwoławczego w sprawie rozwodowej może być wydany w trzech wariantach. Pierwszym z nich jest zmiana wyroku, zgodnie z żądaniem strony zawartym w apelacji. Drugim rozstrzygnięciem jest uchylenie wyroku Sądu I Instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Taka sytuacja ma miejsce m.in. lecz nie wyłącznie w sytuacji, gdy istnieje potrzeba przeprowadzenia całości postępowania dowodowego, bądź gdy Sąd I Instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Ostatnim rozwiązaniem jest oddalenie apelacji co w skrócie oznacza, że Sąd II Instancji nie podzielił argumentów w niej zawartych i jednocześnie uznał, że wyrok Sądu I Instancji jest prawidłowy.

Ile trwa apelacja w sprawie o rozwód

To jak długo czeka się na wyrok w II Instancji zależy od wielu czynników, a najważniejszym z nich jest aktualne obłożenie danego Sądu i sędziego, który sprawę prowadzi. Trzeba jednak przygotować się na długi czas oczekiwania, czasem nawet roku. Odpowiedź na pytanie jak długo trwa sama rozprawa o rozwód też nie jest jednoznaczna. Przykładowo, jeśli Strony nie wniosły o uzupełnienie postępowania dowodowego, a ograniczyły się jedynie do wniosku o przeprowadzenie rozprawy, wówczas sama rozprawa może potrwać ok 20/30 minut. Jeśli natomiast małżonkowie wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego i Sąd przychyli się do tego wniosku (a jak wskazano powyżej Sąd nie musi tego zrobić) wówczas rozprawa może potrwać np. godzinę, a i czas oczekiwania na nią się wydłuży. Najdłużej jednak apelacja trwa w sytuacji, gdy pojawi się konieczność przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych, a w postępowaniu o rozwód zwykle jest to OZSS, wówczas trzeba się liczyć z tym, że do czasu samej apelacji, trzeba doliczyć czas na przeprowadzenie badania, czas do sporządzenia opinii przez biegłych oraz czas stron na sporządzenie ewentualnych zarzutów do opinii biegłych, co wydłuża postępowanie o kolejne kilka miesięcy.

Co robić w przypadku przegranej apelacji?

Jak zostało wskazane powyżej, Sąd II Instancji może oddalić apelację, co oznacza, że w ocenie tego Sądu wyrok wydany przez Sąd I Instancji jest prawidłowy, bądź zmienić wydane orzeczenie, co zwykle wiąże się z brakiem zadowolenia jednego z małżonków. Pierwszym naturalnym skojarzeniem Klienta w takiej sytuacji jest wniesienie skargi kasacyjnej. Wyjaśnić jednak trzeba, że zgodnie z art. 398² § 2 k.p.c. „Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach: 

1. o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania;
2. dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent;
3. rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.”

Skoro niemożliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej, to pojawia się naturalnie pytanie co robić w przypadku przegranej apelacji?

W takim przypadku jest możliwość skorzystania z dwóch instytucji. Zaznaczyć jednak trzeba, że obie z nich, podobnie zresztą jak skarga kasacyjna, są środkami potocznie mówiąc wyjątkowymi i można skorzystać z nich jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Pierwszą z nich jest wznowienie postępowania, jednakże możliwe jest ono jedynie w sytuacji nieważności postępowania, tj. w sytuacji, gdy:

1. w składzie Sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia;
2. strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

Zaznaczyć jednak trzeba, że skarga o wznowienie postępowania od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jest niedopuszczalna jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się nowy związek małżeński.

Drugą instytucją jest natomiast skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Można ją wnieść, gdy przez wydanie wyroku stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze innych środków prawnych przysługujących jest niemożliwe.

Podkreślić jednak ponownie trzeba, że są to środki nadzwyczajne i można z nich skorzystać jedynie w ściśle określonych sytuacjach.

Rozwód Adwokat Rzeszów

Przygotowanie apelacji w sprawie o rozwód wymaga doświadczenia, dlatego lepiej w tej kwestii skonsultować się z doświadczonym prawnikiem, który poprowadzi sprawę. Należy jednak pamiętać, że w postępowaniu apelacyjnym naprawienie błędów popełnionych przed Sądem I Instancji może okazać się już nie możliwe. Czasem jednak wyrok, który na pierwszy rzut oka w ocenie strony jest dla niej niekorzystny, może się okazać bardzo dobrym rozstrzygnięciem biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy. Adwokat czy radca prawny są obiektywni w ocenie wyroku i nigdy nie kierują się emocjami jej dokonując.